Van de rust en het water tot het groen en de koeien: dat het landelijke Uithoorn onder de rook van Amsterdam ligt, daarvan is in de film nauwelijks iets te merken. ‘Je hoort aan de mensen dat ze tevreden zijn,’ zegt een inwoner in een eerste reactie op de film. ‘Het geeft een heel romantisch beeld, en dat klopt nu ook wel een beetje,’ beaamt een ander. ‘Maar als ik eerlijk ben, zal het er over vijftig jaar heel anders uitzien.’ Inwoners moeten niet alleen aan zichzelf denken, zegt hij. ‘We moeten denken aan onze kinderen en kleinkinderen, en wat zij van Uithoorn willen in de toekomst.’
De rustieke woonomgeving is inderdaad ‘de grote charme’ van het dorp, zegt een wethouder. Tegelijkertijd is er volgens hem ook ‘ontzettend veel’ economische bedrijvigheid. ‘We hebben unieke internationale bedrijven, maar veel mensen weten dat niet.’ Waar hij zelf een internationaal zaadveredelingsbedrijf noemt, roemt een andere wethouder de grote sierteeltsector van Uithoorn. ‘We lopen er niet zo mee te koop, daarom is het wat onzichtbaarder,’ vult hij aan. Enerzijds is er veel dynamiek en bedrijvigheid, concludeert een makelaar, anderzijds zijn er ‘de prachtige vergezichten’ en ‘schitterende plekjes’ aan de Amstel. ‘Uithoorn is heel duaal wat dat betreft.’
In de film lijkt de gemeenschapszin wellicht wel de grootste kracht van Uithoorn te zijn. Hoewel er in de forensengemeente een voortdurende aanwas van nieuwkomers is, wordt er snel contact gelegd. Een inwoner schrijft dit toe aan de ruimtelijke opzet van de buurten. ‘Als iemand naar jouw hofje verhuist, valt dat op en heb je ook heel snel contact. Dat is de kracht.’ En door de grote hoeveelheid laagbouw kom je elkaar op straat vaker tegen, voegt een ander daaraan toe.
Maar dat is niet de enige reden voor de snelle ‘integratie’. Zo trekken vooral jonge gezinnen naar Uithoorn. Door school en sport maken zij al snel onderdeel uit van de gemeenschap. ‘We hebben een rijk verenigingsleven,’ zegt een wethouder. ‘Al die velden zijn vol, niet alleen met kinderen, maar ook met hun ouders.’ Het kleinschalige karakter van de verenigingen en scholen draagt vooral in dorp De Kwakel bij aan het ons-kent-onsgevoel: je komt elkaar sneller en vaker tegen. De gemeente stuurt niet bewust op die kleinschaligheid: ‘Het is onderdeel van de cultuur.’
Toch vormen import en andere invloeden van buitenaf ook bedreigingen voor het landelijke en sociale karakter van Uithoorn. De gemeente is continu aan verandering onderhevig, zegt een boerenondernemer. ‘De woonwijken breiden uit en de samenstelling van de bevolking verandert.’ Ook zijn ‘eigen stekje’ loopt risico. ‘Zekerheid heb je natuurlijk niet, maar je streeft ernaar om het te behouden, met voldoende ruimte.’ Toch maakt hij zich geen ‘grote zorgen’. ‘Ik zie dat de gemeente en de provincie de waarde van de natuur inzien,’ zegt hij. ‘En ik zie dat De Kwakel bijvoorbeeld heel geleidelijk is gegroeid, waardoor de nieuwe import over het algemeen goed is geïntegreerd in het dorp.’
Schiphol schurkt tegen Uithoorn aan. Waar vroeger de nadruk lag op de voordelen van die nabijheid, groeit nu de weerstand, vooral onder de nieuwere inwoners. De oude verbondenheid van mensen die bij KLM en Fokker werkten, is bijna verdwenen. En de geluidsoverlast went niet, benadrukt een wethouder. ‘Ik zit ook in de tuin met mooi weer en versta helemaal niets meer als er een vliegtuig overkomt.’
De luchthaven is de afgelopen jaren explosief gegroeid, gaat hij verder. ‘En naar ons idee niet op de goede manier.’ Schiphol heeft ‘zijn hand de afgelopen jaren overspeeld’ door de geluidsoverlast ‘zo enorm’ te laten stijgen, zegt hij. De groei van de luchthaven mag niet ten koste gaan van de leefbaarheid en de gezondheid van de inwoners van Uithoorn, zeggen de aanwezigen. Iemand benadrukt dat de luchthaven geen betrouwbare partner is gebleken: ‘Schiphol moet eindelijk de omwonenden serieuzer gaan nemen en de eerder gemaakte afspraken nakomen.’
Wat kan Amsterdam betekenen voor Uithoorn? De stad moet ‘de leefbaarheid van het hele gebied’ in ogenschouw blijven nemen, vinden de aanwezigen. Zo oppert een inwoner dat Amsterdam Uithoorn kan helpen om meer groen deze kant op te geleiden. ‘Als een soort groene verbindingszone, zoals de Amstelscheg.’ Mensen – ex-Amsterdammers incluis – wonen graag in Uithoorn vanwege het landelijke karakter, benadrukt de makelaar. ‘De mooiste opgave die Amsterdam met de beleidsmakers van hier op zich kan nemen, is het bewaken van de specifieke eigenschappen van de kernen binnen de MRA. Zodat wij die tuin van Amsterdam kunnen blijven.’
Amsterdam zou dus meer om zich heen moeten kijken. Niet alleen op het gebied van groen, maar ook wat betreft woningbouw en economie kan de stad actiever de verbinding met de regio opzoeken, zegt een wethouder. ‘Je moet niet denken: wij zijn Amsterdam en jij bent Uithoorn. Bekijk met elkaar welke problemen en kansen in de regio liggen, en hoe je die samen gaat oplossen.’
